سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟ + 5 علائم تخمدان پلی کیستیک

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) چیست؟

سندرم تخمدان پلی کیستیک ( polycystic ovary syndrome : PCOS)، یک مشکل شایع سلامتی در بانوان  است که به دلیل عدم تعادل هورمون های تولید مثل ایجاد می شود. عدم تعادل هورمونی باعث ایجاد مشکلاتی در تخمدان ها می شود. تخمدان ها تخمک را می سازند که این تخمک ها هر ماه به عنوان بخشی از چرخه قاعدگی جهت بارداری در بانوان سالم آزاد می شود.

در سندرم تخمدان پلی کیستیک، تخمک ممکن است آنطور که باید رشد نکند یا در طول تخمک گذاری آنطور که باید آزاد نشود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک می تواند باعث از دست رفتن یا نامنظم شدن قاعدگی شود. پریودهای نامنظم می تواند منجر به موارد زیر شود:

• ناباروری (ناتوانی در باردار شدن) : در واقع PCOS یکی از شایع ترین علل ناباروری در زنان است.

• ایجاد کیست (کیسه های کوچک پر از مایع) در تخمدان ها

چه کسی به PCOS مبتلا می شود؟

بین 5 تا 10 درصد از زنانی که بین 15 تا 44 سال سن دارند یا در طول سال‌هایی که می‌توانید بچه دار شوید(قبل از یائسگی)، به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا می‌شوند. بیشتر زنان در دهه 20 تا 30 سالگی که برای بارداری اقدام میکنند و با مشکل برخورد میکنند متوجه می‌شوند که به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند و به پزشک خود مراجعه می‌کنند. اما سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است در هر سنی پس از بلوغ اتفاق بیفتد.

زنان از هر نژاد و قومیت در معرض خطر ابتلا به PCOS هستند. اگر چاقی دارید یا اگر مادر، خواهر یا خاله مبتلا به PCOS دارید، خطر ابتلا به PCOS ممکن است بیشتر باشد.

علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست؟

برخی از علائم PCOS عبارتند از:
• سیکل قاعدگی نامنظم : زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است قاعدگی را از دست بدهند یا پریودهای کمتری داشته باشند (کمتر از هشت بار در سال). یا ممکن است قاعدگی آنها هر 21 روز یا بیشتر باشد.

• موهای بیش از حد روی صورت، چانه یا قسمت هایی از بدن که مردان معمولاً در آن ناحیه مو دارند. به این بیماری هیرسوتیسم (Hirsutism) می گویند. هیرسوتیسم تا 70 درصد از زنان مبتلا به PCOS را تحت تأثیر قرار می دهد.

1. • آکنه روی صورت، سینه و قسمت فوقانی کمر
2. • نازک شدن مو یا ریزش مو در پوست سر و طاسی با الگوی مردانه
3. • افزایش وزن یا مشکل در کاهش وزن
4. • تیره شدن پوست، به ویژه در امتداد چین های گردن، در کشاله ران ها و زیر سینه ها
5. • تگ های پوستی، که فلپ های اضافی کوچک پوست در ناحیه زیر بغل یا گردن هستند.

چه چیزی باعث بروز سندروم تخمدان پلی کیستیک می شود؟

علت دقیق سندرم تخمدان پلی کیستیک مشخص نیست. اکثر متخصصان فکر می کنند که عوامل متعددی از جمله ژنتیک و سطوح مختلف هورمونی در این امر نقش دارند مانند:

• سطوح بالای آندروژن :

آندروژن‌ها را گاهی «هورمون‌های مردانه» می‌نامند،البته که همه ی زنان نیز مقدار کمی آندروژن تولید می‌کنند. آندروژن ها رشد صفات مردانه مانند طاسی با الگوی مردانه را باعث میشوند. زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک آندروژن بیش از حد معمول دارند.

سطوح بالاتر از حد طبیعی آندروژن در زنان می‌تواند مانع از آزاد شدن تخمک (تخمک‌گذاری) در طول هر سیکل قاعدگی شود و می‌تواند باعث رشد موهای اضافی و آکنه شود که دو نشانه PCOS هستند.

• سطوح بالای انسولین :

انسولین هورمونی است که نحوه تبدیل غذایی که می خورید به انرژی را کنترل می کند. مقاومت به انسولین زمانی است که سلول های بدن به طور طبیعی به انسولین پاسخ نمی دهند. در نتیجه سطح انسولین خون شما بالاتر از حد طبیعی می شود.

بسیاری از زنان مبتلا به PCOS مقاومت به انسولین دارند، به ویژه آنهایی که اضافه وزن یا چاقی دارند، عادات غذایی ناسالم دارند، فعالیت بدنی کافی ندارند و سابقه خانوادگی دیابت (معمولاً دیابت نوع 2) دارند. با گذشت زمان، مقاومت به انسولین می تواند منجر به دیابت نوع 2 شود.

آیا در صورت ابتلا به PCOS هنوز هم می توانم باردار شوم؟

بله ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک به این معنا نیست که نمی توانید باردار شوید. PCOS یکی از شایع ترین، اما قابل درمان ترین علل ناباروری در زنان است. در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، عدم تعادل هورمونی در رشد و آزاد شدن تخمک از تخمدان ها (تخمک گذاری) اختلال ایجاد می کند. اگر تخمک گذاری نداشته باشید نمی توانید باردار شوید.

پزشک می تواند با شما در مورد راه هایی صحبت کند که به شما در تخمک گذاری کمک می کند و شانس باردار شدن را افزایش می دهد.

آیا PCOS با سایر مشکلات سلامتی مرتبط است؟

بله، مطالعات زیادی ارتباط بین PCOS و برخی بیماری ها را نشان میدهد، از جمله:

• دیابت:

بیش از نیمی از زنان مبتلا به PCOS قبل از سن 40 سالگی به دیابت یا پیش دیابت (عدم تحمل گلوکز) مبتلا خواهند شد.

• فشار خون بالا:

زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک در مقایسه با زنان همسن بدون سندرم تخمدان پلی کیستیک در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا هستند. فشار خون بالا عامل اصلی بیماری قلبی و سکته است.

• کلسترول ناسالم:

زنان مبتلا به PCOS اغلب سطوح بالاتری از کلسترول LDL (بد) و سطوح پایینی از کلسترول HDL (خوب) دارند. کلسترول بالا خطر بیماری قلبی و سکته را افزایش می دهد.

• آپنه در خواب:

زمانی اتفاق می افتد که توقف های لحظه ای و مکرر در تنفس باعث قطع خواب می شود. بسیاری از زنان مبتلا به PCOS دارای اضافه وزن یا چاقی هستند که می تواند باعث آپنه در خواب شود. آپنه در خواب خطر  ابتلا به بیماری قلبی و دیابت را افزایش می دهد.

• افسردگی و اضطراب:

افسردگی و اضطراب در بین زنان مبتلا به PCOS رایج است.

• سرطان آندومتری:

مشکلات مربوط به تخمک گذاری، چاقی، مقاومت به انسولین و دیابت (همگی در زنان مبتلا به PCOS رایج است) خطر ابتلا به سرطان آندومتر (پوشش داخلی رحم یا رحم) را افزایش می دهد.
محققان نمی‌دانند که آیا سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث برخی از این مشکلات می‌شود، آیا این مشکلات باعث سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌شوند یا شرایط دیگری وجود دارد که باعث سندرم تخمدان پلی کیستیک و سایر مشکلات سلامتی می‌شود.

آیا علائم PCOS در یائسگی از بین می رود؟

هم بله و هم خیر. PCOS بر بسیاری از سیستم های بدن تأثیر می گذارد. بسیاری از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک متوجه می شوند که با نزدیک شدن به یائسگی، چرخه قاعدگی آنها منظم تر می شود. با این حال، عدم تعادل هورمونی PCOS آنها با افزایش سن تغییر نمی کند، بنابراین ممکن است همچنان علائم PCOS را داشته باشند.

همچنین خطر مشکلات سلامتی مرتبط با PCOS مانند دیابت، سکته مغزی و حمله قلبی با افزایش سن افزایش می یابد. این خطرات ممکن است در زنان مبتلا به PCOS بیشتر از زنان بدون سندرم تخمدان پلی کیستیک باشد.

تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک

هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص PCOS وجود ندارد. برای کمک به تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک و رد سایر علل علائم شما، پزشک ممکن است در مورد سابقه پزشکی شما با شما صحبت کند و یک معاینه فیزیکی و آزمایشات مختلف انجام دهد:

• معاینه بدنی:

پزشک فشار خون، شاخص توده بدنی (BMI) و اندازه دور کمر شما را اندازه گیری می کند. آنها همچنین برای موهای اضافی صورت، سینه یا پشت، آکنه یا تغییر رنگ پوست به پوست شما نگاه می کنند. پزشک شما ممکن است به دنبال هرگونه ریزش مو یا علائم بیماری های دیگر (مانند بزرگ شدن غده تیروئید) باشد.

• معاینه لگن:

پزشک شما ممکن است معاینه لگنی را برای علائم هورمون‌های مردانه اضافی (به عنوان مثال، بزرگ شدن کلیتوریس) انجام دهد و بررسی کند که آیا تخمدان‌های شما بزرگ شده یا متورم شده‌اند.

• سونوگرافی لگن (سونوگرافی):

این نوع تصویربرداری از امواج صوتی برای بررسی تخمدان‌ها از نظر کیست و بررسی آندومتر (پوشش داخلی رحم یا رحم) استفاده می‌کند.

• آزمایش خون:

در آزمایش خون سطح هورمون آندروژن شما را که گاهی اوقات “هورمون مردانه” نامیده می شود، بررسی می کنند. پزشک شما همچنین سایر هورمون‌های مرتبط با سایر مشکلات رایج سلامتی را که می‌تواند با PCOS اشتباه گرفته شود، مانند بیماری تیروئید بررسی می‌کند. پزشک شما همچنین ممکن است سطح کلسترول شما را آزمایش کند و یا از شما برای دیابت آزمایش بگیرد.

هنگامی که سایر بیماری ها رد شوند، اگر حداقل دو مورد از علائم زیر را داشته باشید، ممکن است به PCOS تشخیص داده شود:

الف : پریودهای نامنظم

از جمله پریودهایی که خیلی زیاد می آیند، اغلب به اندازه کافی نیستند یا اصلاً وجود ندارند.

ب : علائمی که نشان می دهد سطح بالایی از آندروژن دارید:

۱. رشد موهای زائد در صورت، چانه و بدن (هیرسوتیسم)
۲. آکنه
۳. نازک شدن موهای سر

ج : سطح آندروژن خون بالاتر از حد طبیعی است

د : کیست های متعدد در یک یا هر دو تخمدان

درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک

هیچ درمانی برای PCOS وجود ندارد، اما می توانید علائم PCOS را مدیریت کنید. شما و پزشکتان بر اساس علائم، برنامه هایتان برای بچه دار شدن و خطر ابتلا به مشکلات سلامتی درازمدت مانند دیابت و بیماری قلبی، روی یک برنامه درمانی کار خواهید کرد. بسیاری از زنان به ترکیبی از درمان ها نیاز دارند، از جمله:

• اقداماتی که می توانید در خانه برای کمک به تسکین علائم خود انجام دهید.
• داروها

برای بهبود علائم PCOS چه اقداماتی را می توانم در خانه انجام دهم؟

برای کمک به علائم PCOS می توانید اقداماتی را در خانه انجام دهید، از جمله:

• کاهش وزن: عادات غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم می تواند به تسکین علائم مربوط به PCOS کمک کند. کاهش وزن ممکن است به کاهش سطح گلوکز خون، بهبود نحوه استفاده بدن از انسولین و کمک به رسیدن هورمون های شما به سطوح طبیعی کمک کند.

حتی کاهش 10 درصدی وزن بدن (به عنوان مثال، یک خانوم با وزن ۸۰کیلوگرم که ۸ کیلوگرم از وزن خود را از دست می دهد) می تواند به منظم شدن چرخه قاعدگی شما کمک کند و شانس باردار شدن شما را افزایش دهد.

• از بین بردن مو: برای از بین بردن موهای زائد می توانید از کرم های رفع موهای زائد صورت، لیزر موهای زائد یا الکترولیز استفاده کنید. کرم ها و محصولات رفع موهای زائد را می توانید در داروخانه ها پیدا کنید. اقداماتی مانند لیزر موهای زائد یا الکترولیز باید توسط پزشک انجام شود و ممکن است تحت پوشش بیمه سلامت قرار نگیرند.

• کند کردن رشد مو: یک درمان پوستی با نسخه (کرم افلورنیتین HCl) می تواند به کاهش سرعت رشد موهای جدید در مکان های ناخواسته کمک کند.

نکات مهمی که شانس بارداری را افزایش می دهد :

• کاهش وزن :

اگر اضافه وزن یا چاقی دارید، کاهش وزن از طریق تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم می تواند به منظم تر شدن چرخه قاعدگی و بهبود باروری شما کمک کند.

• دارو :

پس از رد سایر علل ناباروری در شما و همسرتان، پزشک ممکن است دارویی برای کمک به تخمک گذاری شما تجویز کند، مانند کلومیفن (کلومید).

• لقاح آزمایشگاهی (IVF) :

در صورت عدم موفقیت با دارو IVF میتواند گزینه ی مناسبی برای بارداری باشد. در IVF، تخمک شما با اسپرم همسرتان در آزمایشگاه بارور می شود و سپس برای کاشت و رشد در رحم شما قرار می گیرد. در مقایسه با دارو به تنهایی، IVF دارای نرخ بارداری بالاتر و کنترل بهتری برای کنترل خطر داشتن دوقلویی و سه قلویی است (با اجازه دادن به پزشک برای انتقال یک تخمک بارور شده به رحم).

• عمل جراحي :

در صورتیکه روش های دیگر کارساز نباشد جراحی میتواند کمک کننده باشد. پوسته بیرونی تخمدان ها در زنان مبتلا به PCOS ضخیم است و تصور می شود که در جلوگیری از تخمک گذاری خود به خود نقش دارد.

سوراخ کردن تخمدان روشی است که در آن پزشک با استفاده از لیزر یا سوزن ظریفی که با انرژی الکتریکی تقویت می شود، چند سوراخ در سطح تخمدان شما ایجاد می کند. جراحی معمولاً تخمک گذاری را بازیابی می کند، اما فقط برای 6 تا 8 ماه.

سندروم تخمدان پلی کیستیک چگونه بر بارداری تأثیر می گذارد؟

سندرم تخمدان پلی کیستیک می تواند در دوران بارداری مشکلاتی را برای شما و کودکتان ایجاد کند. در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک احتمال افزایش این موارد وجود دارد :

• سقط جنین
• دیابت بارداری
• پره اکلامپسی
• سزارین (سزارین)
همچنین خطر سنگین وزن بودن کودک (ماکروزومی) و گذراندن زمان بیشتری در بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) در نوزاد شما وجود دارد.

چگونه می توانم از مشکلات ناشی از سندروم تخمدان پلی کیستیک در دوران بارداری جلوگیری کنم؟

شما می توانید خطر بروز مشکلات در دوران بارداری را با موارد زیر کاهش دهید:
• رسیدن به وزن مناسب قبل از بارداری
• رسیدن به سطح قند خون سالم قبل از بارداری
• مصرف اسید فولیک

منبع