بواسیر (هموروئید) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقعدی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. این بیماری به گشاد شدن و التهاب رگ‌های خونی در ناحیه مقعد یا راست‌روده گفته می‌شود و می‌تواند به صورت داخلی (درون راست‌روده) یا خارجی (اطراف مقعد) ظاهر شود. در موارد شدید، زمانی که درمان‌های دارویی یا روش‌های غیرجراحی پاسخگو نباشند، جراحی بواسیر به‌عنوان یک گزینه مؤثر در نظر گرفته می‌شود. این مقاله به‌طور جامع به بررسی جراحی بواسیر، انواع روش‌ها، مزایا و معایب و مراقبت‌های قبل و بعد از عمل و بطور کلی درمان بیرون زدگی بواسیر می‌پردازد.
علل بواسیر
بواسیر (Hemorrhoids) به دلیل تورم یا گشاد شدن رگ‌های خونی در ناحیه‌ی مقعد یا رکتوم ایجاد می‌شود. علت اصلی این وضعیت، افزایش فشار در رگ‌های این ناحیه است. این فشار می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود:
- یبوست مزمن
- اسهال طولانی‌مدت
- فشار زیاد در حین اجابت مزاج
- بارداری
- چاقی
- رژیم غذایی کم فیبر
- نشستن طولانی‌مدت
علائم بواسیر
بواسیر (Hemorrhoids) با توجه به نوع آن (داخلی یا خارجی) می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد. در برخی موارد، ممکن است علائم خفیف باشند و فرد متوجه وجود بواسیر نشود. اما در موارد شدیدتر، علائم می‌توانند ناراحت‌کننده و حتی دردناک باشند.
- خونریزی در حین یا بعد از اجابت مزاج
- درد و ناراحتی در ناحیه مقعد
- تورم یا برآمدگی در اطراف مقعد
- خارش یا سوزش
- احساس دفع ناقص مدفوع
درجات بواسیر
بواسیر داخلی بسته به شدت و میزان پیشرفت آن به چهار درجه تقسیم می‌شود. این درجه‌بندی به پزشکان کمک می‌کند تا نوع درمان مناسب را انتخاب کنند. در ادامه توضیح درجات بواسیر آمده است:
1. بواسیر درجه 1: تورم در داخل راست‌روده که قابل مشاهده نیست.
2. بواسیر درجه 2: هنگام دفع بیرون می‌آید، اما به خودی خود به داخل بازمی‌گردد.
3. بواسیر درجه 3: به هنگام دفع بیرون می‌آید و نیاز به فشار دست برای بازگشت به داخل دارد.
4. بواسیر درجه 4: دائماً بیرون از مقعد قرار دارد و بازگشت به داخل ممکن نیست.
درمان‌های غیرجراحی
درمان‌های غیرجراحی بواسیر معمولاً در موارد خفیف تا متوسط (بواسیر درجه ۱ و ۲، و گاهی درجه ۳) به کار می‌روند و هدف آن‌ها کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری است. این درمان‌ها می‌توانند شامل تغییر سبک زندگی، داروهای موضعی و روش‌های کمتر تهاجمی باشند. در ادامه روش‌های غیرجراحی درمان بواسیر آورده شده است:
- استفاده از کرم‌ها و شیاف‌های موضعی
- مصرف ملین‌ها و مکمل‌های فیبری
- تغییر رژیم غذایی
- استفاده از روش‌های خانگی مانند نشستن در آب گرم
بیشتر بخوانید: دشمن بواسیر چیست؟
زمان نیاز به جراحی
در موارد زیر ممکن است جراحی ضروری باشد:
- بواسیرهای بزرگ و شدید (درجه 3 و 4)
- خونریزی مداوم
- درد و ناراحتی غیرقابل تحمل
- بواسیرهای ترومبوزه یا لخته‌شده
- شکست درمان‌های غیرجراحی
انواع روش‌های جراحی بواسیر
جراحی هموروئید روش های مختلفی دارد که در ادامه توضیح می‌دهیم:
نحوه عمل هموروئید با لیزر
جراحی هموروئید با لیزر یکی از روش‌های پیشرفته و کم‌تهاجمی است که برای درمان هموروئید و کاهش التهاب رگ‌های ناحیه مقعدی به کار می‌رود. در این روش، از انرژی لیزر برای حذف یا کوچک کردن بافت هموروئیدی استفاده می‌شود. معمولاً قبل از شروع عمل، بیمار با بی‌حسی موضعی آماده می‌شود تا درد و ناراحتی به حداقل برسد؛ هرچند در برخی موارد، از بیهوشی عمومی نیز استفاده می‌گردد.
در ابتدا، پزشک با بررسی دقیق و معاینه مقعد و رکتوم، محل دقیق هموروئید را مشخص می‌کند. سپس با استفاده از یک دستگاه لیزر تخصصی، بافت هموروئیدی را هدف قرار داده و انرژی لیزر را برای از بین بردن بافت آسیب‌دیده و بستن رگ‌های خونی مرتبط به کار می‌گیرد.
پس از انجام این روش، مراقبت‌هایی همچون رعایت بهداشت، استفاده از داروهای ضدالتهاب و مسکن و همچنین پیروی از رژیم غذایی غنی از فیبر برای پیشگیری از یبوست توصیه می‌شود.
این نوع جراحی به دلیل کم‌تهاجمی بودن و زمان بهبودی کوتاه‌تر، گزینه‌ای محبوب برای بسیاری از افراد به شمار می‌رود. البته انتخاب این روش نیازمند مشاوره با پزشک متخصص و بررسی شرایط خاص هر بیمار است.
نحوه عمل بواسیر با تیغ
جراحی باز هموروئید، که به نام هموروئیدکتومی نیز شناخته می‌شود، از روش‌های کلاسیک برای درمان هموروئیدهای پیشرفته است. در این روش، هموروئید به طور کامل از بین برده می‌شود. این عمل معمولاً تحت بیهوشی عمومی یا نخاعی انجام می‌گیرد، تا بیمار تجربه‌ای بدون درد داشته باشد.
در طی جراحی، پزشک با کمک تیغ جراحی، بافت هموروئیدی خارجی و داخلی را حذف می‌کند. برای کنترل خونریزی در حین عمل، از بخیه یا سایر تکنیک‌های مشابه استفاده می‌شود. دوره نقاهت پس از این روش معمولاً چند هفته طول می‌کشد و ممکن است با درد بیشتری همراه باشد.
برای تسریع روند بهبودی، توصیه می‌شود بیماران از نشستن طولانی مدت پرهیز کنند و رژیمی غنی از فیبر برای جلوگیری از یبوست داشته باشند. همچنین استفاده از مسکن‌ها و نشستن در حمام‌های گرم می‌تواند در کاهش ناراحتی مؤثر باشد.
مراقبت‌های قبل از جراحی بواسیر
مراقبت‌های قبل از جراحی بواسیر برای کاهش خطر عوارض و تضمین بهبود سریع‌تر بسیار اهمیت دارد. در ادامه برخی از نکات مهمی که باید قبل از این جراحی رعایت شود، آورده شده است:
1. مشاوره با پزشک: تعیین نوع بواسیر و بهترین روش درمان.
2. آزمایش‌ها: انجام آزمایش‌های لازم مثل بررسی خون.
3. رژیم غذایی: اجتناب از غذاهای سنگین یا نفاخ قبل از عمل.
4. تخلیه روده‌ها: ممکن است پزشک ملین تجویز کند.
5. آماده‌سازی روانی: آگاهی از فرایند جراحی و دوران نقاهت.
مراقبت‌های بعد از جراحی بواسیر
رعایت توصیه‌های پزشک و انجام اقدامات صحیح پس از عمل می‌تواند درد را کاهش داده، از عفونت جلوگیری کند و روند بهبود را تسریع نماید. در ادامه نکات اصلی برای مراقبت‌های پس از این جراحی آورده شده است:
1. مدیریت درد:
o استفاده از مسکن‌های تجویز شده.
o نشستن در آب گرم برای کاهش درد و تورم.
2. جلوگیری از یبوست:
o مصرف فیبر بالا و مایعات کافی.
o استفاده از ملین‌ها در صورت نیاز.
3. مراقبت از زخم:
o تعویض مرتب پانسمان.
o پرهیز از فشار یا اصطکاک در محل جراحی.
4. فعالیت‌های روزمره:
o اجتناب از فعالیت‌های سنگین در هفته اول.
o انجام فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی.
5. پیگیری از پزشک:
o در صورت مشاهده خونریزی شدید، عفونت یا تب، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
مزایا و معایب جراحی بواسیر
جراحی بواسیر، به عنوان یکی از روش‌های درمان قطعی، می‌تواند مشکلات ناشی از بواسیر را برطرف کند؛ اما مانند هر روش درمانی دیگری، این جراحی نیز مزایا و معایب خود را دارد. در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
مزایا:
· تسکین دائمی درد و ناراحتی.
· درمان قطعی در موارد شدید.
· بهبود کیفیت زندگی.
معایب:
· دوران نقاهت نسبتاً طولانی در برخی روش‌ها.
· خطر عوارض مانند عفونت یا خونریزی.
· هزینه بالا در روش‌های پیشرفته مانند لیزر.
نتیجه‌گیری
جراحی بواسیر یک راه‌حل مؤثر و قطعی برای درمان بواسیرهای پیشرفته است که بهبود چشمگیری در کیفیت زندگی افراد ایجاد می‌کند. با انتخاب روش مناسب جراحی و رعایت مراقبت‌های پس از عمل، می‌توان به نتایج مطلوبی دست یافت. مهم‌ترین نکته، مراجعه به پزشک متخصص و انتخاب بهترین روش با توجه به شرایط فردی است.
مشاوره با دکتر امیرحسین امامی میبدی
