زخم پای دیابتی

زخم پای دیابتی یکی از عوارض شایع و جدی دیابت است. این نوع زخم در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و یا دیابت نوع ۲ رخ می‌دهد و معمولاً در اطراف پاها، به ویژه قسمت‌های پایینی و انتهایی آن‌ها، شکل می‌گیرد. زخم پای دیابتی به دلیل تأثیرات بیشتر قند خون بر عروق و عصب‌ها در پاها به وجود می‌آید.

آنچه در این مقاله می خوانید...

دیابت چیست:

دیابت، یک بیماری مزمن است که با افزایش سطح قند خون در بدن همراه است. قند خون، یا گلوکز، یک نوع سوخت است که بدن برای تأمین انرژی به آن نیاز دارد. این انرژی از طریق مصرف غذا و همچنین ترشح از کبد تأمین می‌شود.

در یک فرد طبیعی، هورمون انسولین توسط پانکراس ترشح می‌شود و به بدن کمک می‌کند تا قند خون را به سلول‌ها منتقل کند و در آنجا جهت سوخ و ساز سلولی استفاده شود. اما در افراد مبتلا به دیابت، پانکراس قادر به تولید مقدار کافی انسولین نیست یا سلول‌ها به انسولین به خوبی پاسخ نمی‌دهند. این موضوع باعث می‌شود قند خون در بدن افزایش یابد و به مشکلات جدی در بلند مدت منجر شود.

دیابت به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲. دیابت نوع ۱ بیشتر در سنین کودکی و نوجوانی ظاهر می‌شود و در آن، پانکراس تقریباً تماماً قادر به تولید انسولین نیست. در مقابل، دیابت نوع ۲ معمولاً در بزرگسالان تشخیص داده می‌شود و در آن، پانکراس ممکن است مقداری انسولین تولید کند، اما سلول‌ها به انسولین به خوبی پاسخ نمی‌دهند.

علاوه بر این، دیابت نوع ۲ معمولاً با عواملی مانند ژنتیک، چاقی، کاهش فعالیت جسمانی و عوامل دیگر مرتبط است. درمان دیابت شامل تغییرات در سبک زندگی، رژیم غذایی مناسب، و در برخی موارد مصرف داروهای خوراکی یا تزریق انسولین می‌باشد.

عوارض بیماری دیابت چیست؟

بیماری دیابت می‌تواند به طور جدی بر سلامت افراد تأثیر بگذارد و عوارض متعددی داشته باشد. در زیر عوارض مهم دیابت را ذکر می کنیم:

مشکلات قلبی و عروقی: افراد مبتلا به دیابت در مقایسه با افراد سالم، بیشتر در معرض بروز مشکلات قلبی و عروقی هستند. این موضوع شامل بیماری عروق کرونری قلب (که می‌تواند به سکته قلبی منجر شود)، بیماری عروقی مغزی (که می‌تواند به سکته مغزی منجر شود) و بیماری عروقی اندام ها (که می‌تواند عفونت و تغییرات جلدی را به همراه داشته باشد) می‌شود.

مشکلات کلیوی: دیابت می‌تواند به آسیب رساندن به کلیه و عملکرد آن‌ها منجر شود. در موارد شدید، ممکن است نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه وجود داشته باشد.

مشکلات بینایی: افراد مبتلا به دیابت می‌توانند با مشکلات بینایی مواجه شوند، از جمله نزدیک بینی، کاتاراکت (تاری دید) و نوروپاتی (تأثیر بر عملکرد عصب‌های چشمی).

مشکلات عصبی: دیابت می‌تواند باعث آسیب به عصب‌ها شود و به عنوان نوروپاتی دیابتی شناخته می‌شود. این عوارض می‌توانند شامل درد و سوزش در اعضای بدن، احساس بی ‌حسی و ضعف عضلانی باشند.

مشکلات پوستی: افراد مبتلا به دیابت ممکن است به طور متوسط به عفونت‌های پوستی متعدد مبتلا شوند و تمایل به تشکیل زخم‌ها و جراحات پوستی داشته باشند. عفونت‌های قارچی و باکتریایی معمولاً در این بیماران شایع‌تر هستند.

6.زخم پای دیابتی (diabetic foot ulcer) :

عوامل اصلی ایجاد زخم پای دیابتی عبارتند از:

آسیب عصبی (نوروپاتی): دیابت می‌تواند باعث آسیب به عصب‌ها شود، به خصوص در پاها. این آسیب می‌تواند منجر به کاهش حساسیت در پاها شود و افراد را نسبت به زخم‌ها و آسیب‌ها بی‌حس کند.

آسیب عروقی (آنژیوپاتی): دیابت می‌تواند باعث آسیب به عروق خونی شود که نقش حیاتی در رساندن خون به بافت‌ها را دارند. این آسیب می‌تواند منجر به کاهش گردش خون و انتقال مواد غذایی به بافت‌های پا شود و در نهایت منجر به زخم و مرگ بافت شود.

علائم زخم پای دیابتی شامل موارد زیر می‌شود:

زخم‌های عمیق و طولانی: زخم‌های پای دیابتی معمولاً عمیق و طولانی مدت هستند و دچار التهاب و عفونت می‌شوند. این زخم ها ممکن است دارای ترشحات و ایجاد تورم در پا شوند.

کاهش حساسیت: به دلیل آسیب عصبی در ناحیه ی پا ، افراد مبتلا به دیابت ممکن است کاهش حساسیت در پاها را تجربه کنند. این به معنای این است که آن‌ها ممکن است نتوانند درد یا آسیب را به خوبی احساس کنند.

تغییرات در پوست: پوست در ناحیه زخم ممکن است تغییر کند، از جمله تیرگی، قرمزی، ترک خوردگی و تغییر در قوام آن.

عفونت: زخم پای دیابتی عفونت پذیر است و ممکن است باعث تشدید علائم و عوارض شود. علائم عفونت می‌تواند شامل تورم، درد شدید، تغییر رنگ زخم و ترشحات غیرعادی باشد.

روش های جلوگیری از ابتلا به بیماری زخم پای دیابتی:

جلوگیری از ابتلا به زخم پای دیابتی بسیار مهم است و می‌تواند به حفظ سلامتی پاها کمک کند. در زیر، به چند روش جلوگیری از ابتلا به زخم پای دیابتی ذکر شده است :

مراقبت مداوم از پاها: رعایت مراقبت مداوم از پاها بسیار اهمیت دارد. این موارد می تواند شامل روش‌های زیر باشد :

با دقت زیادی از پاهای خود مراقبت کنید و هر تغییری در پوست از جمله زخم، سوختگی و تغییر رنگ را به پزشک خود اطلاع دهید.
همیشه پاها را تمیز و خشک نگه دارید. شستشو و خشک کردن پاها را با آب گرم و ملایم انجام دهید و سپس آنها را به دقت خشک کنید، به ویژه بین انگشتان.
پوست پاها را با کرم های مرطوب کننده مناسب محافظت کنید.
از محافظت کننده‌های پا استفاده کنید، مانند کفش‌های مناسب و جوراب‌های نرم و بدون کش دور مچ پا.
جلوگیری از آسیب یا صدمات به پاها، مانند بریدگی، خراش یا سوختگی.
اجتناب از استفاده از سایز نامناسب کفش و جوراب‌ها که ممکن است فشار یا اصطکاک زیادی به پاها وارد کند.
مراقبت از ناخن‌های پاها را با دقت انجام دهید و از بریدن نا مرتب ناخن‌ها تا حد امکان خودداری کنید.

کنترل قند خون: کنترل قند خون به طور مداوم می‌تواند خطر ابتلا به زخم پای دیابتی را کاهش دهد. برنامه غذایی مناسب را با پزشک و متخصص تغذیه خود هماهنگ کنید و داروها و انسولین خود را به طور دقیق مصرف کنید.

فعالیت بدنی: فعالیت بدنی منظم که با راه رفتن، تمرینات استقامتی و تمرینات ورزشی مناسب همراه می‌شود، می‌تواند به بهبود عملکرد عروق و عصب‌ها در پاها کمک کند و ریسک زخم پای دیابتی را کاهش دهد.

بررسی پاها توسط پزشک: روش منظم بررسی پاها توسط پزشک و تیم درمانی شامل اندازه‌گیری فشار خون، بررسی عروق و عصب‌ها، و ارزیابی علایم زخم پای دیابتی است. این بررسی‌می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات و اقدامات پیشگیرانه مناسب کمک کند.

اجتناب از کشیدن سیگار و مصرف الکل: سیگار کشیدن و مصرف الکل می‌توانند عوارض جدی بر روی عروق و عصب‌ها داشته باشند و خطر ابتلا به زخم پای دیابتی را افزایش دهند. بنابراین، توصیه می‌شود از مصرف این موارد خودداری کنید.

توجه به کفش‌ها: استفاده از کفش‌های مناسب و راحت بسیار مهم است. کفش‌ها باید برای اندام پا مناسب و راحت باشند و فشار یا اصطکاک زیادی روی پاها ایجاد نکنند. همچنین، باید بدون درز و به اندازه مناسب باشند.

آموزش‌ توجه به پاها: برخی از بیماران دیابتی ممکن است احساس درد یا حساسیت کمتری در پاها داشته باشند. در نتیجه، ضروری است که آموزش‌های توجه به پاها را دریافت کنند و به طور منظم پاها را بررسی کرده و هر گونه تغییر یا نشانه غیرعادی را به پزشک خود اعلام کنند.

روش های درمان زخم پای دیابتی شامل چه مواردی می شود؟

درمان زخم پای دیابتی به عنوان یک مسئله جدی و پیچیده در دیابت محسوب می‌شود. درمان زخم پای دیابتی معمولاً شامل چندین جنبه و رویکرد می‌باشد. در زیر روش‌های درمانی مورد استفاده برای زخم پای دیابتی را بررسی خواهیم کرد:

مراقبت و تمیز کردن زخم:

اولین مرحله در درمان زخم پای دیابتی، تمیز کردن زخم و حفظ بهداشت آن است. زخم باید با استفاده از سرم فیزیولوژیک یا محلول ضدعفونی کننده تمیز شود. پس از تمیز کردن زخم، باید با استفاده از مواد ضدعفونی کننده مناسب، مانند پمادهای آنتی‌بیوتیک، پوشش داده شود.

کنترل عفونت:

زخم پای دیابتی ممکن است عفونی باشد. در صورت وجود علائم عفونت، مانند التهاب، تورم، ترشحات غیرعادی و بوی نامطبوع، باید به پزشک مراجعه شود. پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز کند تا عفونت را کنترل کند.

مراقبت از محیط زخم:

محیط زخم باید مرطوب و بهینه نگه داشته شود تا فرآیند بهبود زخم را تسهیل کند. استفاده از پانسمان های پوشش دهنده زخم، مانند فوم ها، هیدروژل ها یا هیدروکلوئید ها، ممکن است برای مرطوب نگه داشتن زخم مفید باشد.

برداشتن فشار در ناحیه ی زخم:

زخم پای دیابتی معمولاً به علت فشار مزمن روی پا ایجاد می‌شود. بنابراین، تخلیه فشار از منطقه زخم با استفاده از فوم ها، کفش‌های ویژه یا باندهای تخلیه فشار ممکن است ضروری باشد.

جراحی:

در برخی موارد، زخم پای دیابتی ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد، به عنوان مثال برای پاکسازی بافت مرده، ترمیم عروق تنگ شده یا اصلاح استخوان‌ها و مفاصل تخریب شده جراحی می تواند یک روش کمک کننده باشد.

مراقبت پس از ایجاد زخم:

مراقبت مداوم و پیگیری پس از درمان زخم پای دیابتی بسیار مهم است. این موارد شامل تغییرات پانسمان و تمیز کردن منظم زخم، مراقبت از پوست اطراف زخم، کنترل قند خون، مصرف داروهای مقرر شده توسط پزشک، انجام تمرینات فیزیکی مناسب برای بهبود جریان خون و کنترل وزن است.

مهمترین نکته درمان زخم پای دیابتی در مراجعه به پزشک متخصص دیابت و تیم درمانی متخصص است. آنها می‌توانند بر اساس شدت و میزان تاثیر زخم، برنامه درمانی مناسب را تعیین کرده و راهنمایی لازم را ارائه کنند. همچنین، حفظ کنترل مستمر بر قند خون و اعتنای به توصیه‌های پزشک و تیم درمانی مهمترین عامل در پیشگیری و مدیریت زخم پای دیابتی است.

منبع