زندگی در دنیای مدرن امروزی استرس تقریباً همیشه و همه‌جا حضور دارد و به یکی از عوامل اصلی مشکلات جسمی و روانی تبدیل شده است. از جمله مواردی که به شدت تحت تاثیر استرس قرار می‌گیرد، شنوایی است. کم شنوایی، به ویژه در جوامع پرتنش و پر استرس، به نوعی بیماری شایع تبدیل شده است. در ادامه به بررسی کامل ارتباط استرس و کم شنوایی خواهیم پرداخت.
ارتباط استرس و میزان شنوایی
استرس می‌تواند به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر شنوایی تاثیر بگذارد. زمانی که فرد دچار استرس یا نگرانی شدید است، بدن به صورت خودکار واکنش‌هایی از جمله افزایش ضربان قلب و فشار خون نشان می‌دهد که برای حفظ تعادل حیاتی بدن است. این واکنش‌ها اگرچه برای بقا لازم هستند، ولی در طولانی‌مدت می‌توانند به آسیب‌هایی جدی منجر شوند. استرس شدید و مزمن می‌تواند در کاهش قدرت شنوایی نقش موثری ایفا کند و گاهی حتی به کم شنوایی ناگهانی و کم شنوایی موقت بینجامد. تحقیقات نشان می‌دهند که استرس مزمن می‌تواند موجب آسیب به عصب شنوایی شود.
اضطراب و وزوز گوش
وزوز گوش می‌تواند به دلیل تغییرات سطح شنوایی در گوش ایجاد شود و یکی از شایع‌ترین مواردی هست که باعث ایجاد طیف وسیعی از مشکلات برای فرد می‌شود استرس ناشی از وزوز است.
استرس و اضطراب بر وزوز گوش تأثیر می‌گذارد و برخی از افراد مبتلا به وزوز گوش متوجه می‌شوند که در دوره‌های استرس‌زا شدت وزوزشان بیشتر شده است، مدیریت استرس و اضطراب بخش بزرگی از پروسه کاهش وزوز است.
کم شنوایی به چه وضعیتی اطلاق می‌شود؟
کم شنوایی زمانی بروز می‌کند که فرد نتواند صداها را در سطوح طبیعی و معمول بشنود. به طور معمول، میزان شنوایی نرمال برای انسان‌ها در سطح ۲۰ دسی‌بل و کمتر است. کاهش قدرت شنوایی معمولاً به دو نوع کم شنوایی موقت و کم شنوایی دائمی تقسیم می‌شود. کم شنوایی ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما معمولاً سن شروع کم شنوایی در افراد بالای ۴۰ سال مشاهده می‌شود. این اتفاق ممکن است ناشی از آسیب‌های محیطی، کهولت سن یا مشکلات ژنتیکی باشد. همچنین، انواع خاصی از کم شنوایی وجود دارد که به صورت ناگهانی و در اثر عوامل روانی و استرس بروز می‌کند.
علل مختلف کم شنوایی
همان‌طور که گفته شد کم شنوایی ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که هرکدام از این دلایل تاثیرات متفاوتی بر شنوایی دارند. به طور کلی، علت‌های رایج کم شنوایی به سه دسته تقسیم می‌شوند که ارتباط استرس و کم شنوایی تنها یکی از آنان به شمار می‌رود. این علل عبارت‌اند از:
- کهولت سن
- عوامل ژنتیکی
- صداهای بلند و محیط کار: قرار گرفتن در معرض صدای بلند، به‌ویژه در محیط‌های صنعتی یا حتی موسیقی با صدای بلند، می‌تواند منجر به کم شنوایی متوسط یا شدید شود. این حالت به خصوص در افرادی که به مدت طولانی در چنین محیط‌هایی کار می‌کنند، شایع است.
- استرس و فشار روانی: استرس، به عنوان یکی از عوامل پیچیده و کمتر شناخته شده، می‌تواند در بروز انواع مختلف کم شنوایی تاثیرگذار باشد.
استرس چه ربطی به کم شنوایی دارد؟
استرس پاسخی طبیعی از سوی بدن به تغییرات یا فشارهای خارجی است. وقتی با موقعیت‌های استرس‌زا مانند یک موقعیت کاری پیچیده، مشکلات خانوادگی یا حتی ترافیک شهری مواجه می‌شویم، بدن برای مقابله با این شرایط واکنش نشان می‌دهد. این واکنش به شکل ترشح هورمون‌هایی مانند کورتیزول و آدرنالین صورت می‌گیرد. در کوتاه مدت، این هورمون‌ها می‌توانند بدن را برای پاسخگویی بهتر به شرایط آماده کنند اما در بلند مدت می‌توانند مشکلات متعددی را به وجود بیاورند. استرس مداوم با ایجاد اختلالات در سیستم عصبی می‌تواند روی سیستم شنوایی نیز تاثیر بگذارد و به کم شنوایی موقت یا دائمی منجر شود.
همچنین بخوانید : تفاوت های سمعک آنالوگ و دیجیتال + آخرین قیمت سمعک ۲۰۲۴
آثار استرس کوتاه مدت
در ادامه بحث ارتباط استرس و کم شنوایی باید گفت آثار استرس کوتاه مدت معمولاً شامل افزایش سطح هوشیاری، بهبود تمرکز، و افزایش انرژی بدن است. در این شرایط، فرد ممکن است تغییراتی را در حس شنوایی خود احساس کند، مانند افزایش حساسیت به صداهای محیطی یا کم شنوایی موقت. این علائم پس از گذشت زمان و کاهش استرس، اغلب بهبود می‌یابند. همچنین، در این مرحله ممکن است فرد به دلیل فشارهای محیطی دچار سرگیجه و سردرد نیز شود خود عاملی برای احساس ناراحتی در گوش‌ها است.
آثار استرس بلند مدت | ارتباط استرس و کم شنوایی
استرس بلند مدت نیز می‌تواند به شدت به بدن آسیب برساند. استرس مداوم منجر به تغییرات دائمی در سیستم عصبی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت و مشکلات شنوایی می‌شود. مطالعات نشان داده است که استرس مزمن می‌تواند باعث اختلالات عصبی شده و تاثیر منفی بر شنوایی بگذارد. استرس بلند مدت همچنین باعث کاهش جریان خون به گوش‌ها می‌شود و می‌تواند موجب کم شنوایی متوسط یا حتی دائمی گردد.
استرس چگونه بر سیستم حسی عصبی بویژه اعصاب مربوط به گوش تاثیر می‌گذارد؟
استرس با تاثیر مستقیم بر سیستم عصبی، به ویژه اعصاب شنوایی، می‌تواند علت اصلی کاهش تدریجی شنوایی باشد. وقتی بدن در معرض استرس قرار می‌گیرد، هورمون‌هایی مانند کورتیزول ترشح می‌شوند. این هورمون‌ها باعث افزایش فشار خون و تغییر در میزان جریان خون خواهند شد که به نوبه خود می‌تواند به کمبود اکسیژن و تغذیه‌ی ناکافی سلول‌های گوش منجر شود. به مرور زمان، این مسئله به آسیب سلول‌های حساس در گوش داخلی منتهی شده و فرد دچار کاهش شنوایی می‌شود. در مواردی، این تاثیرات به صورت کم شنوایی ناگهانی و قابل بازگشت بروز می‌کنند، اما در موارد دیگر می‌توانند دائمی باشند. این یک نکته بسیار مهم در رابطه با ارتباط استرس و کم شنوایی است.
روش تشخیص کم شنوایی ناشی از استرس
برای تشخیص دقیق کم شنوایی ناشی از استرس، پزشک باید یک معاینه‌ی جامع شنوایی انجام دهد و وضعیت روانی فرد را ارزیابی کند. پزشک ممکن است از مواردی مانند تست شنوایی سنجی استفاده کند تا میزان و نوع کم شنوایی مشخص شود. همچنین، ارزیابی سابقه‌ی استرس و فشارهای روانی بیمار یک راهکار مناسب برای تشخیص علت این عارضه است. چنین مواردی کمک می‌کنند تا درمان مناسب برای هر فرد تعیین شود.
سوال مهم: کم شنوایی ناشی از استرس ناگهانی اتفاق می‌افتد یا در طول زمان؟
کم شنوایی ناشی از استرس می‌تواند به صورت ناگهانی یا تدریجی بروز کند. در مواردی که فرد دچار یک استرس شدید و ناگهانی شود، ممکن است شنوایی خود را به طور موقت از دست دهد. این کم شنوایی که به کم شنوایی ناگهانی معروف است، احتمالاً طی مدت کوتاهی بهبود می‌يابد. از طرف دیگر، در افرادی که به مدت طولانی با استرس‌های مداوم زندگی می‌کنند، کم شنوایی متوسط یا تدریجی ایجاد می‌شود که در نهایت دائمی خواهد شد.
آیا کم شنوایی در کودکان نیز می تواند ناشی از استرس باشد؟
در حالی که عوامل ژنتیکی و عفونت‌های گوش از دلایل شایع کم شنوایی در کودکان هستند، استرس نیز می‌تواند تاثیر بسزایی داشته باشد. کودکان در محیط‌های پراسترس مانند خانواده‌های پر تنش یا محیط‌های تحصیلی دشوار ممکن است دچار مشکلات شنوایی شوند. این نوع کم شنوایی معمولاً به صورت موقت بروز می‌کند و با کاهش استرس و بهبود محیط زندگی به حالت نرمال بازمی‌گردد. در زمینه ارتباط استرس و کم شنوایی کودکان پژوهش‌های متعددی در حال انجام است.
درمان کم شنوایی ناشی از استرس
پزشکان باید به صورت ویژه به بررسی آثار استرس در کوتاه مدت و بلند مدت بپردازند. درمان کم شنوایی ناشی از استرس به شدت و نوع کم شنوایی بستگی دارد. یکی از راهکارهای اساسی برای درمان این نوع کم شنوایی، مدیریت استرس و کاهش تنش‌های روانی است. این شامل روش‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، و ورزش‌های آرام‌بخش است که می‌تواند به کاهش استرس و بهبود وضعیت شنوایی کمک کند. در مواردی که کم شنوایی شدید باشد، پزشک استفاده از سمعک را پیشنهاد می‌دهد. قیمت سمعک‌های مدرن مقرون به صرفه است و بسیاری از افراد می‌توانند از آنها استفاده کنند.
آیا کم شنوایی استرسی بهبود می‌یابد؟
در بسیاری از موارد، کم شنوایی ناشی از استرس قابل درمان است، به شرط آن که به موقع تشخیص داده شود و فرد به صورت موثر بتواند استرس خود را مدیریت کند. کم شنوایی موقت که بر اثر استرس ناگهانی ایجاد شده، معمولاً با کاهش سطح استرس بهبود می‌یابد. اما در صورتی که استرس مداوم باشد و به اعصاب شنوایی آسیب وارد کرده باشد، بهبود کامل ممکن است دشوارتر باشد.
روش‌های درمان کم شنوایی ناشی از استرس
علاوه بر تمرینات آرام‌بخشی و مدیتیشن، روش‌های دیگری مانند مشاوره روانشناسی و داروهای آرام‌بخش نیز می‌توانند به کاهش استرس و درمان کم شنوایی کمک کنند. درمان‌های طب سوزنی نیز برای کاهش استرس و بهبود جریان خون به گوش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
چگونگی ارتباط کم شنوایی و امید به زندگی
مطالعاتی مانند آن چه که در بالا ذکر شد بر اهمیت رسیدگی به کم‌شنوایی نه تنها برای بهبود شنوایی بلکه برای حفظ کیفیت و طول عمر خود تأکید می‌کند. معمولاً کم‌شنوایی بخشی از روند پیری به‌حساب می‌آید و اما عوارض کم‌شنوایی درمان نشده و عواقب آن بر زندگی افراد باید مهم تلقی شود. در ادامه عواقب و عوارض کم‌شنوایی درمان نشد بر طول عمر و کیفیت زندگی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهیم این عواقب و عوارض می‌تواند:
– بیماری‌های قلبی:
بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های قلبی و عروقی در ایالات متحده آمریکا هر 33 ثانیه یک نفر جان خود را از دست می‌دهند.در حالی که کاهش شنوایی باعث بیماری‌های قلبی و عروقی نمی‌شود اما مطالعات زیادی وجود دارد که این دو بیماری با هم در ارتباط هستند. یکی از مطالعات که در ژوئیه 2018 منتشر شد به این نتیجه رسید که کاهش شنوایی می‌تواند نشانه‌ای از بیماری های قلبی باشد. در مقابل افرادی که مشکل قلبی دارند به دلیل کاهش خون‌رسانی به سیستم شنوایی و گوش ممکن است دچار کاهش شنوایی شوند و یا کم‌شنوایی آنها پیشرفت کند که با درمان مشکلات قلبی، از پیشرفت کم‌شنوایی جلوگیری می‌شود.
– زوال شناختی (آلزایمر):
مطالعات نشان می‌دهد میزان مرگ‌ومیر در افراد مبتلا به زوال عقل 50 درصد بیشتر از افراد بدون این بیماری است. شنوایی و فرآیندهای درکی مغز ما نقش مهمی در سلامت شناختی ما دارد. تحقیقات نشان می‌دهد کم‌شنوایی درمان نشد. به طور قابل توجهی احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر و زوال عقل را به ویژه در افراد مُسن افزایش می‌دهد. مطالع‌های در دانشگاه جان هاپکینز نشان داد که افرادی که کم‌شنوایی شدید دارند پنج برابر بیشتر در معرض ابتلا به زوال عقل هستند.
– اثرات بالقوه سلامت روان:
با گذشت زمان اثرات کم‌شنوایی درمان نشده می‌تواند بر روابطمان با عزیزان همکاران و حتی خودمان تأثیر می‌گذارد. این می‌تواند منجر به اثرات بالقوه منفی بر سلامت روان مانند احساس انزوا و تنهایی، اضطراب، افسردگی و… دارد. انزوای اجتماعی به‌عنوان یک عامل و خطر برای مسائل مختلف سلامتی، از جمله بیماری قلبی، سکته مغزی و شرایط سلامت روان شناخته شده است. به‌عنوان‌مثال افرادی که از نظر اجتماعی احساس انزوا می‌کنند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهند که یک وضعیت سلامت روانی است که می‌تواند به کاهش امید به زندگی کمک کند.
– افزایش خطر سقوط:
کم‌شنوایی درمان نشده می‌تواند تعادل و آگاهی فضایی را تحت‌تأثیر قرار دهد و منجر به افزایش خطر افتادن به‌خصوص در افراد مُسن شود. صدا نشانه‌های فضایی حیاتی برای جای‌گیری فراهم می‌کند و کاهش شنوایی مکن است توانایی درک دقیق این نشانه‌ها را به خطر بیندازد. این کاهش آگاهی در موقعیت می‌تواند به مشکلات در حفظ تعادل و افزایش خطر سقوط کمک کنند. برای افراد مُسن زمین‌خوردن می‌تواند منجر به صدمات جدی مانند شکستگی استخوان و یا ضربه به سر شود که می‌تواند به طور قابل‌توجهی خطر مرگ‌ومیر را افزایش دهد.
رابطه میان استرس و کم شنوایی پیچیده‌تر از آن است که در نگاه اول به نظر می‌رسد. اگر شما یا اطرافیان‌تان دچار کم شنوایی هستید و علت آن مشخص نیست، شاید بهتر باشد به میزان استرس‌های روزمره نیز نگاهی بیندازید. شناخت ارتباط استرس و کم شنوایی یک امر ضروری برای رفع چنین عارضه‌هایی به شمار می‌آيد که باید آن را جدی گرفت. با مدیریت استرس و استفاده از انواع سمعک، می‌توان از کاهش شنوایی پیشگیری کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
