آیا برای ارتودنسی باید دندان عقل را کشید؟

تصمیم گیری دربارهٔ کشیدن دندان عقل برای درمان ارتودنسی، یکی از رایج‌ترین چالش‌هایی است که بیماران و متخصصان ارتودنسی با آن روبرو هستند. از یک سو، هدف نهایی، دستیابی به لبخندی زیبا، دندان‌هایی مرتب و عملکردی مطلوب است. از سوی دیگر، دندان‌های عقل، اغلب مشکل‌ساز می‌شوند. یافته‌ها نشان می‌دهد تصمیم به ارتودنسی با کشیدن دندان عقل یا ارتودنسی بدون کشیدن دندان عقل، یک نسخه واحد برای همه نیست و بستگی به فاکتورهای پیچیده‌ای از جمله کمبود فضا، نوع ناهنجاری و سلامت خود دندان‌های عقل دارد.

تاثیر دندان عقل بر ارتودنسی

تاثیر دندان عقل بر ارتودنسی می‌تواند مستقیم یا غیرمستقیم باشد.

1-تئوری فشار پاتولوژیک: ادعای اصلی برای کشیدن:

برای دهه‌ها، نظریه غالب این بود که دندان‌های عقل با ایجاد فشار بر روی دندان‌های مجاور، باعث شلوغی و بهم ریختگی دندان‌های قدامی، به ویژه پس از پایان درمان ارتودنسی می‌شوند. این باور، دلیل اصلی توصیه به کشیدن پیشگیرانه آن‌ها بود.

2-تحقیقات جدید: بازبینی در یک باور قدیمی:

مطالعات طولانی‌مدت و سیستماتیک در سال‌های اخیر نشان داده‌اند که نقش دندان‌های عقل در بهم ریختن دندان‌ها ممکن است در گذشته پررنگ‌تر از واقعیت تخمین زده شده باشد. عوامل دیگری مانند رشد باقیمانده فک، الگوی رویش دندان‌ها، وضعیت بافت نرم لب و گونه و نحوه بلع نیز در این امر دخیل هستند. با این حال، این به معنای بی‌خطر بودن دندان عقل نیست.

آیا کشیدن دندان عقل برای ارتودنسی لازم است؟

همیشه نه، اما در بسیاری از موارد بله. حال این سوال پیش می‌آید؛ چرا متخصصان ارتودنسی توصیه به کشیدن دندان عقل می‌کنند؟ درمان ارتودنسی بر پایه‌ی نظم دقیق دندان‌ها و تعادل نیروها انجام می‌شود. وجود دندان عقل می‌تواند گاهی این تعادل را به‌هم بزند.

معمولا ارتودنسی با کشیدن دندان عقل به دلایل زیر لازم و ضروری است:

1. فشار دندان عقل بر دندان‌های مجاور: در بسیاری از بیماران، دندان عقل هنگام رویش به دندان مولر دوم فشار وارد می‌کند. این فشار به مرور می‌تواند باعث فشردگی و به‌هم‌ریختگی دندان‌های جلویی شود.
2. کمبود فضا (Crowding): وقتی قوس فکی شما گنجایش لازم برای همه دندان‌ها از جمله دندان‌های عقل را ندارد. در این صورت، کشیدن آن‌ها یا دندان‌های دیگر (مانند پرمولر) برای ایجاد فضای لازم برای ردیف شدن دندان‌ها اجتناب‌ناپذیر است.
3. نهفتگی مشکل‌ساز: دندان عقل نهفته می‌تواند ریشه دندان آسیای دوم را تحلیل ببرد یا به آن آسیب بزند.
4. ایجاد کیست یا تومور: دندان‌های عقل نهفته می‌توانند باعث تشکیل کیست‌های فکی شوند که در صورت عدم درمان، به استخوان فک آسیب جدی وارد می‌کنند.
5. عفونت و التهاب لثه (پریکورونیت): دندان‌های نیمه‌رویش یافته مستعد عفونت‌های مکرر و دردناک لثه هستند.
6. اختلال در درمان ارتودنسی: در برخی موارد، دندان عقل می‌تواند در حرکت کنترل‌شده دندان‌ها توسط دستگاه‌های ارتودنسی اختلال ایجاد کند.
7. جلوگیری از عود ارتودنسی: حتی پس از پایان درمان، دندان عقل می‌تواند نظم دندان‌ها را بر هم بزند و باعث بازگشت نامرتبی شود.

در ادامه نظر یکی از برجسته‌ترین جراحان برای کشیدن دندان عقل را بررسی می کنیم:

کشیدن دندان عقل در مواردی که فضای فک محدود است، به‌ویژه قبل یا بعد از درمان ارتودنسی، نقش مهمی در پیشگیری از عود درمان دارد. همینطور:

پس در چه شرایطی می‌توان دندان عقل را نگه داشت؟ در مواردی که:

• دندان عقل به‌صورت کامل روییده و سالم باشد.
• هیچ نشانه‌ای از فشار یا التهاب وجود نداشته باشد.
• فضای کافی در فک پایین یا بالا وجود داشته باشد.

چه زمانی بعد از کشیدن دندان عقل می‌توان ارتودنسی را شروع کرد؟ به‌طور معمول، ۲ تا ۴ هفته بعد از کشیدن و ترمیم بافتی، درمان قابل شروع است.

آیا کشیدن دندان عقل باعث فاصله بین دندانها می شود؟

خیر، کشیدن دندان عقل معمولاً باعث ایجاد فاصله بین دندان‌ها نمی‌شود. دندان عقل در انتهای فک قرار دارد، یعنی بعد از آخرین دندان آسیابی دوم (مولر دوم) به همین دلیل، این دندان هیچ دندانی در پشت یا جلوی خود ندارد که جای خالی آن باعث فاصله در بین دندان‌ها شود. در واقع وقتی دندان عقل کشیده می‌شود، فضای خالی ایجادشده در انتهای قوس فک قرار دارد و تأثیری بر تماس یا فاصله بین سایر دندان‌ها ندارد.

کشیدن دندان عقل حین ارتودنسی

آیا می‌توان دندان عقل را حین درمان ارتودنسی کشید؟ بله، در بسیاری از موارد این کار انجام می‌شود. در بسیاری از موارد، تصمیم به کشیدن دندان عقل پس از شروع درمان و بر اساس شواهد جدید گرفته می‌شود. زمان‌بندی آن بستگی به طرح درمان متخصص ارتودنسی و جراح دارد. گاهی قبل از شروع، گاهی در میانه راه و گاهی پس از برداشتن دستگاه‌های ثابت این کار انجام می‌شود.

به طور کلی از دلایل کشیدن دندان عقل حین ارتودنسی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. ممکن است دندان عقل که پیش از این بی‌خطر به نظر می‌رسید، ناگهان شروع به رویش کند و باعث ایجاد التهاب لثه (پریکورونیت)، درد یا فشار بر دندان‌های مجاور شود.
2. در حین حرکت دندان‌ها، ممکن است متخصص ارتودنسی به فضای بیشتری برای رسیدن به اکلوژن ایده‌آل پی ببرد. در این شرایط، دندان‌های عقل به عنوان منبعی برای تأمین این فضا در نظر گرفته می‌شوند.
3. در برخی موارد، حرکت برنامه‌ریزی‌شده دندان‌های آسیای بزرگ به سمت عقب (برای رفع شلوغی قدامی) ممکن است مستلزم خروج دندان عقل از مسیر باشد.
4. اگر بیمار در سنین پایین‌تر ارتودنسی را شروع کرده و دندان‌های عقل هنوز کاملاً تشکیل ریشه نداده‌اند، ممکن است متخصص ترجیح دهد صبر کند تا وضعیت آن‌ها مشخص‌تر شود. سپس در حین درمان، اگر احتمال خطر بالا بود، اقدام به کشیدن کند.

کشیدن دندان عقل بعد از ارتودنسی

موضوع کشیدن دندان عقل بعد از ارتودنسی یکی از دغدغه‌های رایج بیماران است، چون بسیاری تصور می‌کنند بعد از اتمام درمان دیگر نیازی به این کار نیست یا برعکس، نگران‌اند که دندان عقل دوباره نظم دندان‌ها را به‌هم بزند.

آیا بعد از ارتودنسی باید دندان عقل را کشید؟ در همه افراد ضروری نیست. اما در بعضی بیماران، کشیدن دندان عقل پس از ارتودنسی توصیه می‌شود تا از بازگشت نامرتبی دندان‌ها یا ایجاد فشار اضافی جلوگیری شود.

دندان عقل اگر نهفته یا زاویه‌دار باشد، حتی پس از درمان ارتودنسی هم می‌تواند نظم دندان‌ها را تهدید کند. تشخیص زمان مناسب برای کشیدن آن اهمیت زیادی دارد. به‌طور معمول، ۳ تا ۶ ماه پس از پایان درمان ارتودنسی زمان مناسبی برای بررسی وضعیت دندان عقل است. در این مرحله، متخصص با بررسی عکس پانورامیک (OPG) یا CBCT سه‌بعدی تصمیم می‌گیرد که آیا کشیدن لازم است یا خیر.

ارتودنسی با دندان عقل نهفته

یافته‌های جدید متخصصان نشان می‌دهد وجود دندان عقل نهفته، به معنای توقف درمان ارتودنسی نیست. با تکنیک‌های مدرن از جمله جراحی، می‌توان این دندان‌ها را به دامنه لبخند بازگرداند یا با برنامه‌ریزی دقیق، درمان ارتودنسی را با وجود آن‌ها با موفقیت به پایان رساند.

دندان عقل نهفته در ارتودنسی یک متغیر در معادله درمان است که متخصص ارتودنسی با در نظر گرفتن تمام جوانب، بهترین راهکار را برای آن طراحی می‌کند. از کشیدن ساده تا پیچیده‌ترین تکنیک‌های هدایت دندان، همه و همه در چرخه ابزارهای مدرن ارتودنسی قرار دارند.

جابجایی دندان عقل با ارتودنسی

آیا دندان عقل می‌تواند با ارتودنسی جابه‌جا شود؟ به‌صورت تئوری، بله ممکن است، اما در عمل فقط در موارد خاص. مواردی که جابجایی دندان عقل ممکن است عبارتند از:

• دندان عقل کاملاً رویش‌یافته و در موقعیت مناسب باشد. در این حالت می‌توان با براکت یا الاینر، آن را در ردیف دندان‌ها تنظیم کرد.
• دندان‌های آسیابی دیگر از بین رفته باشند. مثلاً اگر مولر دوم از دست رفته باشد، دندان عقل را می‌توان با ارتودنسی به جای آن حرکت داد.

فضای کافی در قوس فک وجود داشته باشد .اگر فک کوچک باشد یا ازدحام دندانی وجود داشته باشد، جابه‌جایی دندان عقل عملاً غیرممکن است. در کل جابجایی دندان عقل در ارتودنسی فقط زمانی منطقی است که فضای کافی، استخوان مناسب و مسیر رویش طبیعی وجود داشته باشد. در غیر این صورت، کشیدن دندان عقل قبل یا بعد از ارتودنسی بهترین تصمیم برای حفظ سلامت فک و نظم دندانی است.

ارتودنسی بدون کشیدن دندان عقل

در بسیاری از موارد ارتودنسی بدون کشیدن دندان عقل نیز امکان‌پذیر است. اما این تصمیم کاملاً به شرایط شما بستگی دارد:

اگر دندان‌های عقل شما کاملاً سالم، راست و بدون ایجاد شلوغی باشند و فضای کافی در فک وجود داشته باشد، می‌توان آن‌ها را نگه داشت.

اما در موارد زیر معمولاً کشیدن دندان عقل ضروری می‌شود:

• کمبود فضا برای حرکت دندان‌ها
• نهفتگی و کج بودن دندان عقل
• ایجاد خطر برای دندان آسیاب دوم (مثلاً تحلیل ریشه)
• عفونت یا ایجاد کیست

حتی اگر دندان عقل را نکشید، متخصص ارتودنسی آن را تحت نظر می‌گیرد، زیرا ممکن است در آینده باعث بهم‌ریختگی نتایج ارتودنسی شما شود.

در آخر، همان‌طور که در این مقاله بررسی کردیم، پاسخ به این سؤال که آیا برای ارتودنسی باید دندان عقل را کشید؟ یک بله یا خیر مطلق نیست!

این یک تصمیم شخصی‌شده و مبتنی بر شواهد است که باید توسط متخصص ارتودنسی شما و با در نظر گرفتن تمامی جوانب گرفته شود. خوشبختانه امروزه تصویربرداری سه‌بعدی CBCT ، به متخصصان اجازه می‌دهد موقعیت دقیق دندان عقل، رابطه آن با عصب، سینوس و دندان‌های مجاور را با دقت میکرونی بررسی کنند. این امر ریسک جراحی را به حداقل می‌رساند و به تصمیم‌گیری دقیق‌تر کمک می‌کند. این نرم‌افزارها ، رشد آینده فک بیمار و احتمال ایجاد شلوغی را پیش‌بینی می‌کنند.
بیشتر بدانید:  آیا دندان عقل نیمه نهفته را باید کشید؟