سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یکی از بیماری‌های شایع گوارشی است و علائم متنوعی دارد. بسیاری از علائم این بیماری، شبیه علائم سایر بیماری‌های گوارشی هستند و همین موضوع، اهمیت مراجعه به پزشک و بررسی دقیق علائم را دوچندان می‌کند. در ادامه مطلب با بهترین قرص برای سندرم روده تحریک پذیر و 8 مورد از مهم‌ترین علائم این بیماری آشنا می‌شویم.
1. درد شکمی طولانی‌مدت
درد شکمی طولانی‌مدت، یکی از نشانه‌های مهم سندرم روده تحریک پذیر است. پس اگر طی سه ماه متوالی، دست‌کم هفته‌ای یک‌بار این درد را تجربه می‌کنید، احتمالا به IBS مبتلا هستید. البته درد شکمی می‌تواند دلایل مختلفی از جمله مسمومیت غذایی، زخم معده، سنگ کلیه و… داشته باشد. به همین دلیل، بررسی دقیق علت درد و راهکار درمانی مناسب آن اهمیت زیادی دارد و باید بر عهده پزشک گذاشته شود.
2. اسهال، یبوست یا ترکیبی از هر دو
سندرم روده تحریک پذیر سه نوع مختلف دارد که هر یک از آنها تقریبا به یک اندازه شایع هستند:
- سندرم روده تحریک پذیر یبوست‌غالب
- سندرم روده تحریک پذیر اسهال‌غالب
- سندرم روده تحریک پذیر با الگوهای مختلط دفعی
نکته مهم اینجاست که افراد مبتلا به IBS همیشه اسهال، یبوست یا ترکیبی از هر دو را تجربه نمی‌کنند. بلکه این علائم گوارشی به صورت مکرر و طولانی‌مدت در آنها دیده می‌شود.
لیناکلوتاید (لیناکلاید) دارویی برای درمان یبوست و سندرم روده تحریک پذیر یبوست‌غالب است. این دارو با نرم کردن مدفوع، دفع آن را آسان‌تر می‌کند و با هیچ دارویی تداخل ندارد. شما می‌توانید با در دست داشتن نسخه پزشک، این دارو را از داروخانه‌های سراسر کشور دریافت کنید.
3. نفخ بیش از حد
همه ما بعد از خوردن غذاهای حجیم و چرب، احساس سنگینی و نفخ را تجربه کرده‌ایم. اما گاهی نفخ و گرفتگی شکمی به مشکلی جدی تبدیل می‌شود و ممکن است به‌قدری شدید باشد که با حمله قلبی اشتباه گرفته شود. روشن است که در این حالت، دیگر نفخ یک مشکل ساده گوارشی نیست و می‌تواند یکی از نشانه‌های سندرم روده تحریک پذیر باشد.
4. تغییر تعداد دفعات اجابت مزاج
هر یک از ما الگوی اجابت مزاج خاص خود را داریم. به عنوان مثال برخی از افراد چند بار در روز و برخی دیگر تنها چند بار در هفته دفع دارند. اما به طور کلی، تا زمانی که بین «سه بار در هفته تا سه بار در روز» دفع داشته باشید، همه چیز طبیعی است.
اگر متوجه هر یک از تغییرات زیر شدید، برای بررسی احتمال ابتلا به IBS به پزشک مراجعه کنید:
- افزایش یا کاهش ناگهانی تعداد دفعات دفع
- احساس فوریت غیرمعمول برای اجابت مزاج
- بی‌اختیاری در دفع مدفوع
5. تغییر در شکل، اندازه و قوام مدفوع
تغییر ویژگی‌های ظاهری مدفوع، یکی از نشانه‌هایی است که هرگز نباید نادیده گرفته شود. چراکه تغییراتی مثل آبکی یا بسیار سفت شدن مدفوع یا وجود مخاط شفاف یا سفید در آن، می‌تواند نشانه‌ای از سندرم روده تحریک پذیر باشد.
6. اضطراب و یا افسردگی
اضطراب و افسردگی از نشانه‌های کمترشناخته‌شده سندرم روده تحریک پذیر هستند. جالب است بدانید که بر اساس شواهد علمی، بین عملکرد مغز و دستگاه گوارش ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. تا جایی که همه ما حداقل یک بار تهوع یا تغییرات گوارشی ناشی از استرس را تجربه کرده‌ایم.
علت ارتباط اضطراب و افسردگی با IBS هنوز دقیقا مشخص نیست. اما روشن است که این بیماری می‌تواند عاملی برای افزایش استرس باشد.
نکته مهم دیگر این است که برخی داروهای افسردگی و اضطراب علائم IBS را تسکین می‌دهند و برخی دیگر این علائم را تشدید می‌کنند. بنابراین بررسی دقیق‌تر و انتخاب راهکار درمانی مناسب حتما باید بر عهده پزشک گذاشته شود.
7. عدم تحمل غذایی
برخی غذاها باعث تشدید و تحریک علائم سندرم روده تحریک پذیر می‌شوند. اغلب این مواد غذایی در گروه کربوهیدرات‌های FODMAP (الیگوساکاریدها، دی‌ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلی‌ال‌های قابل تخمیر) قرار دارند و هضم آنها برای بدن دشوار است. جالب است بدانید که حساسیت به همه یا برخی از این کربوهیدرات‌ها، مشکلی رایج است. به عنوان مثال بر اساس تحقیقات علمی، حدود 70% افراد با افزایش سن دچار عدم تحمل لاکتوز می‌شوند.
البته عدم تحمل غذایی به‌تنهایی، به معنای ابتلا به IBS نیست. اما در بسیاری از موارد، این عارضه و ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر همزمان اتفاق می‌افتند. پایبندی به رژیم غذایی کمFODMAP، یکی از بهترین راهکارها برای کنترل علائم IBS است و توسط اغلب پزشکان توصیه می‌شود.
8. خستگی و مشکلات خواب
خستگی مداوم و اختلالات خواب، در میان افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر بسیار شایع هستند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که بیش از نیمی از بیماران IBS این نشانه‌ها را دارند و بعد از یک شب بی‌خوابی، علائم گوارشی شدیدتری را تجربه می‌کنند.
در واقع این یک چرخه معیوب است: خواب بی‌کیفیت علائم IBS را تشدید می‌کند و تشدید علائم IBS، منجر به خواب بی‌کیفیت می‌شود. ولی علت رابطه بین این دو عارضه هنوز مشخص نیست.
کدام علائم گوارشی به سندرم روده تحریک پذیر مربوط نمی‌شوند؟
برخی علائم گوارشی شایع هستند ولی ارتباطی با سندرم روده تحریک پذیر ندارند. این علائم عبارتند از:
- کاهش وزن ناگهانی و شدید
- خونریزی روده یا وجود خون در مدفوع
- درد مداوم و شدیدی که به‌طور ناگهانی شروع شود
- تب
- کم‌خونی فقر آهن بدون دلیل مشخص
- توده‌های متورم شکمی
- تورم غدد لنفاوی
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، فورا به پزشک مراجعه کنید.
اگر مشکوک به سندرم روده تحریک پذیر هستید، چه کارهایی باید انجام دهید؟
ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر کیفیت زندگی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین اگر با علائم این بیماری مواجه هستید، باید هر چه زودتر دست به کار شوید و اقدامات لازم را انجام دهید. در این بخش با اقدامات اولیه برای بهبود و مدیریت علائم IBS آشنا می‌شویم.
- ثبت علائم و علل آنها: یادداشت علائم و جزئیات مربوط به آنها، بررسی وضعیت و محرک‌های بیماری را برای پزشک آسان‌تر می‌کند. بنابراین حتما موارد زیر را ثبت کنید:
- تاریخ، زمان و مدت‌زمان تداوم علائم
- نوع، شدت علائم و میزان درد
- شکل و قوام مدفوع
- غذاها و نوشیدنی‌های مصرف‌شده و داروهای دریافتی
- سطح استرس و کیفیت خواب
- وضعیت چرخه قاعدگی (برای خانم‌ها)
- فعالیت بدنی روزانه و نوع ورزش
- پرهیز از خودتشخیصی و مراجعه به پزشک برای دریافت راهکارهای درمانی مناسب: در صورت تشخیص ابتلا به IBS ممکن است پزشک راهکارهای متنوعی پیشنهاد کند: از تنظیم رژیم غذایی و تغییر داروهای محرک گرفته تا تجویز داروهای ضداسپاسم، مدیریت استرس و افزایش فعالیت بدنی.
منبع: health.clevelandclinic
