رژیم کتوژنیک یا رژیم کتو، یک برنامه غذایی پرطرفدار برای کاهش وزن و بهبود علائم برخی از بیماریها است. براساس این رژیم، لازم است در طول روز مقدار بسیار کمی کربوهیدرات، مقدار متعادلی پروتئین و مقدار زیادی چربی مصرف شود.
افرادی که از این رژیم پیروی می‌کنند، معمولا فقط 20 تا 50 گرم کربوهیدرات در روز می‌خورند. 50 گرم کربوهیدرات معادل 2 تکه نان و یک عدد موز است. این وضعیت باعث کاهش سطح انسولین و وادار کردن بدن به سوزاندن چربی‌ها، به‌جای کربوهیدرات، برای تامین انرژی می‌شود. به‌همین‌دلیل، افراد چاق و مبتلا به دیابت نوع 2 بیشترین بهره را از آن می‌برند.
پزشکان معتقدند که رژیم کتوژنیک یک رژیم غذایی کوتاه‌مدت است. اگر بدون آگاهی آغاز شود، ممکن است با خطر بروز افت قند خون، مشکلات گوارشی، گرفتگی عضلات، افزایش ضربان قلب و غیره همراه شود. همچنین همه افراد کاندیدای مناسبی برای پیروی از آن نیستند.
به‌همین‌دلیل، توصیه می‌کنیم برای پیشگیری از بروز عوارض جانبی احتمالی و بهره‌مندی کامل از مزایای آن، از قبل با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.
مکانیسم عمل رژیم کتوژنیک
اصولا هدف از گرفتن انواع رژیم غذایی، دسترسی به چربی‌های ذخیره‌شده در بدن و سوزاندن آن‌ها است. چراکه بدن عادت دارد برای تامین انرژی خود، ابتدا کربوهیدرات‌ها را بسوزاند و در مرحله بعد به‌سراغ چربی‌ها برود. رژیم کتو با ارائه یک راه‌حل جالب، باعث می‌شود که شما بدن از همان ابتدا از چربی به‌عنوان سوخت اصلی استفاده کند.
وقتی کمتر از 50 گرم کربوهیدرات در روز می‌خورید، ذخایر کربوهیدرات و قند خون که بدن می‌تواند به سرعت از آن‌ها استفاده کند، تمام می‌شوند. این روند معمولا 3 تا 4 روز طول می‌کشد. سپس بدن شروع به تجزیه پروتئین و چربی برای کسب انرژی می‌کند. به این حالت، متابولیک کتوز می‌گویند. در اثر تجزیه چربی‌ها، اجسام کتونی (یا کتون‌ها) تولید و سپس دفع می‌شوند.
مطالب مرتبط: تاثیر شام رژیمی بر لاغری؛ 10 شام رژیمی سالم را بشناسید!
مزایای قابل توجه رژیم کتوژنیک
رژیم کتو روشی موثر برای کاهش وزن است. اخیرا یک مطالعه معتبر نشان داد، کسانی‌که به مدت 8 هفته از این رژیم پیروی کرده بودند، تقریبا پنج برابر بیشتر از افرادی‌که از رژیم غذایی کم‌چرب پیروی می‌کردند، توده چربی از دست دادند.
جالب است بدانید که کاهش ذخایر چربی ناشی از این رژیم، خطر بروز پیش‌دیابت، دیابت نوع 2 و سایر انواع سندرم متابولیک را نیز کاهش می‌دهد. یک مطالعه قدیمی نشان داد که رژیم کتوژنیک با بهبود مدیریت قند خون، حساسیت سلول‌ها به انسولین را تا 75 درصد بهبود می‌بخشد. از سایر مزایای پیروی از رژیم کتو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- با کاهش تری‌گلسیرید، فشار خون و خطر بروز بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
- ممکن است به کُند شدن سرعت رشد تومورها کمک کند.
- ممکن است به کاهش علائم بیماری آلزایمر و سرعت پیشرفت آن کمک کند.
- این رژیم می‌تواند باعث کاهش تشنج در کودکان مبتلا به صرع شود.
- به بهبود علائم بیماری پارکینسون کمک می‌کند.
- می‌تواند نتایج آسیب‌های مغزی تروماتیک را بهبود بخشد.
غذاهای مجاز و غیرمجاز در رژیم کتوژنیک
غذاهایی که باید در رژیم کتوژنیک میزان آن‌ها کاهش داده شود یا حذف شوند، عبارتند از:
- انواع غذا و نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه، آبمیوه، اسموتی، کیک، بستنی، آب‌نبات و غیره
- انواع غلات و مواد غذایی حاوی نشاسته مانند برنج، ماکارونی، نان سفید، سیب‌زمینی و غیره.
- میوه‌ها به جز انواع توت مانند توت‌فرنگی
- حبوبات مانند نخود، لوبیا، عدس و غیره
- چربی‌های ناسالم مانند روغن‌های گیاهی فرآوری‌شده، سس مایونز و غیره
- الکل و نوشیدنی‌های حاوی الکل
- غذاهای رژیمی بدون قند مانند آب‌نبات‌های بدون قند، شربت‌ها، پودینگ‌ها، شیرین‌کننده‌ها، دسرها و غیره
در مقابل، باید اکثر وعده‌ها بر اساس غذاهای زیر تنظیم شوند:
- انواع گوشت مانند گوشت قرمز، ماهی، مرغ و میگو
- تخم مرغ
- کره و خامه
- انواع پنیر
- روغن‌های سالم مانند روغن زیتون فوق بکر و روغن آووکادو
- آووکادو
- سبزیجات دارای کربوهیدرات اندک مانند گوجه‌فرنگی، پیاز، فلفل و غیره
عوارض احتمالی رژیم کتوژنیک
ارگان‌های بدن (به‌ویژه مغز و عضلات)، مدتی طول می‌کشد تا به‌جای کربوهیدرات با سوزاندن چربی برای کسب انرژی سازگار شوند. به‌همین‌دلیل، ممکن است در چند روز اول درگیر آنفولانزای کتو با علائم زیر شوید:
- سردرد و خستگی
- بوی بد دهان
- کاهش قدرت فیزیکی بدن و عملکرد ذهنی مغز
- گرفتگی عضلات (به‌خصوص عضلات پا)
- افزایش گرسنگی و افت قند خون
- اسهال، یبوست یا استفراغ
- تپش قلب
- کاهش کیفیت یا طول مدت خواب
پزشکان معتقدند، علت اصلی بروز این مشکل این است که رژیم کتو می‌تواند تعادل آب و مواد معدنی بدن را تغییر دهد. بنابراین، برای پیشگیری لازم است:
- به‌تدریج حذف کامل کربوهیدرات‌ها انجام شود.
- در طول رژیم، روزانه آب فراوان (2 تا 2.5 لیتر) مصرف شود.
- از نمک بیشتری در وعده‌های غذایی استفاده شود.
- مکمل‌های معدنی مصرف شوند.
- از محدود کردن بیش‌ازحد کالری دریافتی روزانه خودداری شود.
همچنین اگر به پانکراتیت، نارسایی کبد، کلسترول خون بالا، سنگ کلیه، پورفیری و کمبود کارنیتین مبتلا هستید، ممکن است با گرفتن رژیم کتو وضعیت شما بدتر شود.
معرفی یک پلتفرم آنلاین برای پیروی صحیح از رژیم کتوژنیک
مطالب مرتبط: معرفی 25 نوع رژیم غذایی برای کاهش وزن
بنابراین، رژیم کتوژنیک در کنار مزایای باورنکردنی خود مانند کاهش وزن سریع، می‌تواند برای برخی از افراد عوارض و خطراتی نیز داشته باشد. مونوپی این فرصت را فراهم کرده است که تحت نظر متخصص تغذیه این رژیم را به‌صورت آنلاین دنبال کنید. بدین‌شکل، نه تنها در هر مرحله می‌توانید وضعیت سلامتی و میزان پیشرفت خود را ارزیابی کنید، بلکه نگران بروز عوارض احتمالی نیز نخواهید بود.
در این پلتفرم، برنامه غذایی دو هفته‌ای فول منو شامل صبحانه، نهار، شام و میان‌وعده‌های قبل و بعد تمرين، بر اساس منو انتخابی شما تنظیم می‌شود و در اختیار شما قرار می‌گیرد. سپس از شما درخواست می‌شود که بعد از پایان دو هفته، وزن جدید خود را اعلام کنید تا روند تغییرات شما بررسی شود.
بعد از گذشت ۱۴ روز، مجدد برنامه توسط شما تكرار می‌شود و یک ماه کامل تحت نظر متخصص تغذیه هستید. انتظار می‌رود با رژیم کتوژنیک آنلاین مونوپی، طی یک دوره یک ماهه هفته‌ای ۲ کیلو کاهش وزن داشته باشید. پیشنهاد می‌کنیم برای صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌های رفت‌وآمد به مطب پزشک یا متخصص تغذیه، این فرصت عالی را از دست ندهید!
